به گزارش مشرق، سه سال از آغاز به کار "دولت مذاکره" می گذرد، دولتی که رای خود را مدیون وعده حل مشکلات اقتصادی ناشی از "تحریم" با دیپلماسی مذاکره است، تحریمی که ظاهراً غیر از فروش نفت، بقیه شقوق آن هنوز رفع نشده است.

این روزها در یک سالگی امضای توافق برجام، پای صحبت هر مسئول دولتی که بنشینید، اندر حکایت منافع برجام و تایید لغو تحریم، اولین و احتمالا تنها شاهد و گواه را افزایش فروش نفت خام به 2.6 میلیون بشکه در روز بر زبان جاری و تصریح می کند که اگر تحریم ادامه می یافت، و برجام در کار نبود، فروش نفت به صفر می رسید.

ولی آیا براستی تنها ثمره برجام هم قابل اعتنا و مورد تایید است؟

تلاش برای حصول توافق هسته‌ای و لغو تحریم‌ها برای بهبود اوضاع اقتصادی کشور، افزایش درآمد دولت و بهتر شدن وضع معیشتی مردم یکی از کلیدی ترین شعارهای قبل و پس از انتخابات ریاست جمهوری دوره یازدهم بود، و بر همین اساس، حسن روحانی پس از انتخاب از سوی مردم، بازگشت به میز مذاکره هسته‌ای با گروه 1+5 را بلافاصله در دستور کار خود قرار داد و از اوایل سال 93 دور جدید تلاش‌ها برای کسب توافق و لغو تحریم‌ها آغاز شد.

در حالی که یکی از مهمترین ثمرات و نتایج احتمالی لغو تحریم‌ها، افزایش فروش و به تبع آن رشد درآمد نفتی کشور اعلام می شد، در سال 93 غرب به ویژه آمریکا با همکاری شریک اول نفتی شان در منطقه یعنی عربستان سعودی سیاست خصمانه جدیدی را علیه جمهوری اسلامی ایران آغاز کردند تا در صورت مجبور شدن به لغو تحریم‌ها، ضربات اقتصادی خود را از طریق دیگری بر کشور ما وارد کنند و این سیاست چیزی نبود جز تلاش برای کاهش قیمت نفت، که به نظر می رسد تا قبل از امضای برجام در این سیاست موفق شدند و قیمت نفت که تا مرداد 93 تا 105 دلار هم افزایش یافته بود، تا پایان سال 2014 میلادی ( دیماه 93) به زیر 60 دلار دلار در هر بشکه کاهش یافت و در ماه ماه پایانی سال 2014 میلادی بیش از سه میلیارد دلار از درآمد نفتی کشور کاسته شد.

روند کاهش قیمت نفت که با آغاز سال 2015 میلادی هم ادامه داشت، در ژانویه 2015 قیمت نفت تا مرز 40 دلار هم کاهش یافت ولی از فوریه 2015 مجدد سیر ملایم صعودی قیمت نفت شروع شد که تا مرز 60 دلار تا ژولای 2015 یعنی همزمان با امضای توافق نامه برجام ادامه داشت، ولی پس از امضای برجام مجدد شاهد سیر نزولی قیمت نفت ایران بودیم که طی چند ماه تا آستانه 20 دلار هم سقوط کرد تا بار دیگر سیاست خصمانه غرب و عربستان بر "دیپلماسی مذاکره" دولت روحانی بچربد و در واقعیت نفعی از افزایش صادرات نفت خام و میعانات نصیب ایران نشود.

برای روشن تر شدن واقعیت های "تنها ثمره ظاهری برجام"، به آمار و ارقام و محاسباتی که در ادامه می آید توجه کنید.

متوسط قیمت فروش نفت خام ایران قبل از امضای برجام یعنی در ماه ژوئن 2015 میلادی 59.86 دلار در هر بشکه و حجم صادرات روزانه نفت خام و میعانات هم 1.3 میلیون بشکه در روز بوده است که دو میلیارد و 334 میلیون دلار درآمد عاید کشور شده است.

متوسط قیمت نفت ایران در ماه های پس از امضای برجام از 54.86 دلار در ماه ژولای 2015 تا 24.07 دلار در ژانویه 2016 ادامه داشت و در ماه های بعدی این سال هم از 45 دلار فراتر نرفته است.

در حالی مسئولان افزایش بیش از 2 برابری فروش نفت ایران پس از امضای برجام را در بوق می کنند ولی هیچ مسئولی به این سوال پاسخ نمی دهد که چرا درآمد نفتی کشور در سال اول برجام در مقایسه با یک سال قبل از آن نه تنها دو برابر نشده بلکه حداقل 3 میلیارد دلار پایین تر بوده است؟

طی یک ساله ژولای 2014 تا ژوئن 2015 (یک سال قبل از برجام) با لحاظ صادرات یک میلیون بشکه ای نفت و میعانات بیش از 25 میلیارد دلار درآمد نصیب کشور شده است.

علیرغم اینکه حجم صادرات نفت خام و میعانات از 1.3 میلیون بشکه قبل از برجام، به مرز 2.6 میلیون بشکه در سالگرد امضای برجام رسیده، درآمد نفتی ایران در این یک سال 22 میلیارد و 136 میلیون دلار برآورد شده است. 

حال اگر قیمت نفت 59 دلاری قبل از برجام، پس از برجام هم حفظ می شد، باید بیش از 34 میلیارد و 277 میلیون دلار از محل صادرات نفت خام و میعانات درآمد کسب می کردیم که "دیپلماسی مذاکره" به کمک منافع ملی نیامد و بیش از 12 میلیارد دلار از جیب دولت و ملت رفت.

اگر برجام نبود...

حال اگر برجام امضا نمی شد و احتمالاً سیاست خصمانه آمریکا و عربستان برای خنثی کردن منافع برجام هم خود را در کاهش قیمت نفت نشان نمی داد، با فرض اینکه قیمت نفت در سطح 59 دلار در یک سال اخیر حفظ می شد و صادرات نفت خام و میعانات هم همان 1.3 میلیون بشکه در روز باقی می ماند، درآمد نفتی کشور به بیش از 28 میلیارد دلار می رسید، که 6 میلیارد دلار بیش از درآمد واقعی نفت در یک سال گذشته است. ضمن اینکه از فروش بیش از 104 میلیون بشکه نفت که ارزش آن با لحاظ قیمت 59 دلار بیش از 6 میلیارد دلار هست، جلوگیری و منافع آن برای آیندگان حفظ می شد.